عورش هب نتامن هدیا یریگ لکش ددرگ یمرب افکت حرط

Transkript

1 گلستان نرمافزاری شرکت مدیرعامل - استاندارد و مقررات تدوین کمیسیون عضو - کرمی رضا karami@golsoft.com بفرمایید ش روع ب رای ب ه منج ر زمینههای ی چ ه ش د»نمات ن«ش کلگیری س وابقی چه پ روژه ای ن و داشت برای که اقداماتی سابقه ببینید نرمافزار پروژههای به نظامبخشی خیلی سالهای به ش ده کشور در اولین از تقریب ا برمیگ ردد. قبل شورایعالی شکلگیری سالهای دهه اوایل از یعن ی انفورماتی ک داش ته وجود بحث این ش صت پروژههای م ورد در ک ه اس ت پروژههای بهخصوص انفورماتیکی و اس تانداردها بای د نرماف زاری باشد. داشته وجود مدونی ضوابط شورایعالی دبیرخانه که میدانید بودجه و برنامه س ازمان در ابتدا همان از انفورماتی ک س الهای از برنامه س ازمان در و گرفت ش کل وقت و معیارها تدوین ق وی س نت یک هم انقالب از قبل پیدا ادامه ه م امروز تا که داش ته وجود فنی ضواب ط برنامه سازمان در قدیم از که معنی این به اس ت. کرده در عمرانی کارهای ب رای که داش ته وجود واحدهایی تدوین فنی استانداردهای و ضوابط مختلف رش تههای شرح تیپ قراردادهای مثل اس ت میکرده منتش ر و هم ابتدا از دس ت. این از مواردی و همس ان خدمات برای باید که بوده مطرح بحث این ش ورا دبیرخانه در داشته ضوابطی چنین مش ابه هم نرمافزاری پروژههای وجود آن مکتوب س ابقه که اقدامی اولی ن اما باش یم. انجام شورا 1368 در س ال در که اس ت پروژهای دارد خوشآموز رضوی آقایان از مرکب تیمی ظاهرا شده. پروژه این هدف بودهاند. آن مجری فالحی و مح وری صنعت وضعیت بهبود برای الزم اقدامات که بوده ای ن نقش ه امروز بهاصطالح یعنی کنند تعیین را نرماف زار نماتن داستان و» تولید اس تانداردهای و مهندس ی»نظام همان یا نماتن«بوده اقداماتی تاثیرگذارترین و مهمترین از نرمافزار«توسعه نرمافزار حوزه در استانداردسازی برای کنون تا که اس ت عدم با البته که اقدامی اس ت. گرفته صورت ما کش ور در در آن اجرای و نیافت استمرار متولی سازمانهای حمایت ماند متوقف 3.فاز آقای با پ روژه این چندوچون و پیش ینه از اطالع ب رای صنفی نظام سازمان نرمافزار کمیس یون عضو کرمی رضا مصاحبهای است بوده نماتن دستاندرکاران و مجریان از خود که تهران استان رایانهای میخوانید ادامه در که دادهایم.انجام این انتهای در دربیاورند. صنعت این توسعه برای راهی آنها از بعضی که بود ش ده تعریف پروژه 21 گزارش مربوط نرمافزاری قراردادهای نظامدهی به موضوعشان فعاليتهاي ب راي نمونه ق رارداد»تهيه مثل میش د. برآورد راهنماي تدوين و»تهيه یا نرمافزاري«مختل ف قبیل. این از و نرمافزاري«پروژههاي زمان و هزينه شدند اجرا پروژهها این به نظامبخش ی ب رای که تالشهای ی ام ا خی ر و کرد پیدا ادامه بود شده ش روع نرمافزاری پروژههای که برمیخوریم کاری به سال چند هر سوابق بررسی در شورا دبیرخانه توسط هم عمده بطور و زمینه همین در کارشناسان از بعضی 70 سال در مثال است. شده انجام پروژههای برای تیپی ق رارداد بودجه و برنامه س ازمان محض الگوبرداری با چون که کردند تهیه نرم-اف زاری مورد چن دان بود ش ده تهیه عمران ی قرارداده ای از شورا دبیرخانه هم 71 س ال در نگرفت. قرار اس تقبال مقررات»تدوی ن عنوان ب ا کرد تعریف را پ روژهای

2 گفت مهر 90 و شهریور. ششم و پنجم شماره. نهم سال 40 هک جایی تا»مپنا«. بهاختصار ی ا نرمافزاری«پیمانهای آقای پروژه این اج رای در موثر افراد از یکی میدان م 3 حدود پروژه این اس ت. بوده ناصری پرویز مهندس شورا توسط هم آن نتایج از بعضی و کش ید طول سال دستگاههای کافی حمایت عدم بهدلیل اما ش د منتش ر اس تفاده مورد نتایج این ناکافی اطالعرس انی و متولی جمله از پ روژه اين نتاي ج از نگرف ت. ق رار عمل ی اس ت دس ت در نرمافزاري«كارهاي ارجاع»آیيننامه صورت 1382 تيرماه تاري خ در آن اصالح آخرين ك ه انجام راس تا همین در که اقداماتی از باز اس ت. گرفته در شنتیایی مهندس خانم سرکار که بود گزارش ی شد آن عنوان و کرد تهیه شورا دبیرخانه سفارش به 79 سال بود. انفورماتيكي«پروژههاي مديريت و»تدوين شرکتهای انجمن 78 سال در تالشها این با همزمان نرم- مهندس ی»نظام عنوان با را پروژهای انفورماتیک خیلی آن اولیه دامنه که کرد تعریف )نمنا(«ایران اف زار مثل پایه آییننامه 5 تدوی ن اول فاز در اما بود وس یع و کار ارجاع آییننامه نرماف زاری کارهای طبقهبن دی گرفته قرار کار دس تور در قبیل این از و تیپ پیماننامه بود. شدند تهیه آییننامهها این از تعداد چه بودم انجمن نرمافزار کمیته عضو بن ده زمان آن در نرمافزار کمیته رییس ه م ذوالفقاریان مهندس آقای و مهندس آق ای همینطور و ایش ان بهواس طه بودن د. مدیر نکنم اشتباه اگر و نرمافزار کمیته عضو که ناصری تا میگرفتیم. قرار کار پیش رفت جریان در بودند پروژه پیش-بینی که اسنادی مجموعه از میدانم بنده که جایی پيمانهاي طبقهبندي»آیيننامه پيشنويس تنها بود شده تامين عدم بهدليل پروژه و شد منتشر و تهيه نرمافزاري«تخصصی ترکیب بهدلیل اما نيافت. ادامه الزم مالي منابع س عی قبلی تجربیات از اینکه و پروژه این مجری تی م جامعیت قبلی اقدامات بهنسبت شود استفاده بود شده این در که تعاریفی نیز بعدها و داشت بیش تری دقت و نماتن استانداردهای تعریف در کار پایه بود شده پروژه گرفت. قرار گرفت شکل زمانی چه از نماتن ایده طرح ش روع به نماتن ای ده ش کلگیری واقع در تکفا طرح در میدانی د که همانطور برمیگ ردد. تکفا داش تند طرح طراحان که تقاضا تحریک اس تراتژی با انجام دولتی س ازمانهای به که اعتباراتی تزری ق با و و پروژهها از زی ادی حجم با س ازمانها ناگهان ش د نرماف زار بهخص وص و انفورماتیک ی قرارداده ای از بعضی ک ه کنید توج ه ش دند. مواجه مش اوره و وزارت یا توانیر و نیرو وزارت مثل دولتی کارفرماهای را پروژهها این اجرای تجربه قبل خیلی از کش اورزی اینکار برای هم داخلی اس تانداردهای حتی و داش تند دولتی سازمانهای از خیلی برای اما بودند کرده تدوین و داش ت تازگی حجم این در هم آن پروژهها نوع این ارجاع و تعریف فرآیند با سازمانها این در که کس انی از اعم داش تند س روکار نرمافزاری کارهای نظارت و ذیحس ابها و حقوقی اطالعات فناوری بخشهای مواجه قراردادی اس تانداردهای و ضوابط خال ب ا... و مجموعه یک تدوی ن برای تقاضا که ب ود این بودن د. بهیکباره نرماف زاری قرارداده ای ب رای پایه ضواب ط یافت. افزایش انفورماتیک ش رکتهای انجم ن نرماف زار کمیت ه اجرای برای کرد تهیه پیش نهادی 81 س ال اواسط در تولید استانداردهای و مهندسی»نظام عنوان با پروژهای آقای میکنم فکر نمات ن. همان یا نرمافزار«توس عه و اساسی نقش پروژه این تعریف در ذوالفقاریان مهندس میبایست نظام این بود شده که تعریفی مطابق داش ت. شود: تهیه فاز سه در مثل کار ارجاع و تعری ف اس تانداردهای اول فاز... و پیش نهادها ارزیابی و مناقص ه برگ زاری و RFP یعنی نرمافزار توس عه و تولید اس تاندارهای دوم فاز و انتخاب ه م س وم فاز و ق رارداد از بع د مراح ل غالب دید زمان آن در منتخب متدولوژی یک تش ریح کش ور نرمافزاری پروژههای اجرای برای که ب ود این و واحد متدولوژی ی ک باید دولتی بخش در حداق ل SSADM الگوی شبیه چیزی باشیم. داشته اس تاندارد انگلستان در با قراردادی ش ورا دبیرخانه 82 س ال در بههرحال آن در پروژه ای ن اول فاز اجرای برای بس ت انجمن نرمافزار کمیته ریی س داداشزاده مهندس آق ای زمان بهطور تقریبا ه م اس تانداردها تهیه و بودن د انجمن نتایج البته شد. انجام اعالیی مهندس آقای توسط کامل شروع به نماتن ایده شکلگیری برمیگردد تکفا طرح

3 گفت 41 مهر 90 و شهریور. ششم و پنجم شماره. نهم سال احیانا و میش د مطرح هم کمیته در تدریجی بهصورت یک کمیته هم درنهایت میشد. لحاظ هم کمیته نظرات یوسفیان ذوالفقاریان آقایان از مرکب نفره سه کارگروه اجرای بر نزدیکتر و دقیقتر که کرد مامور را کتانچی و سند 6 شامل که کار نتایج بههرحال کنند. نظارت پروژه نرمافزاری پروژههای ارجاع و تعریف مراحل و میشد میداد پوشش قرارداد بس تن تا مش اور انتخاب از را از 83 سال آذرماه در و شد ارایه 82 س ال ماه شهریور سازمان رییس بخشنامه با همراه ش ورا دبیرخانه طرف همان این ش د. منتش ر وقت برنامهریزی و مدیری ت شد. معروف»نماتن- 1 «به که است بخشنامهای شد شروع چگونه»نماتن- 2 «پروژه آماده انجمن که اولیهای طرح در گفتم که همانطور بعد بود. ش ده پیشبینی نماتن برای فاز س ه بود کرده شد آن از که نسبی اس تقبال و اول فاز نتایج انتش ار از بودند این دنبال انجمن نرمافزار کمیته هم و ش ورا هم که تجربیاتی به توجه با البته کنند. اج را را دوم فاز که قصد انجمن بود آمده دس ت به 1 فاز اجرای ضمن در دقیقتری بهصورت را کار نظ ارت و اجرا که داش ت هم شرکتها توجه 1 فاز اجرای از بعد البته کند. پیگیری جلساتی که هست یادم و بود ش ده جلب پروژه این به مطرح ش رکتهای از بعضی با انجمن نرمافزار کمیته در 1 فاز نتایج به نس بت بعضا که ش د برگزار نرمافزاری قرارداد 82 سال اواخر حال بههر داش تند. هم انتقاداتی نرمافزاری مهندس ی ش رکت با نماتن 2 ف از اج رای ویژهای کارگروه هم انجمن در ش د. بس ته گلس تان از مرکب ش د تش کیل پروژه راهبری و نظارت برای یوسفیان آقایان سیستم( )همکاران داننده خانم سرکار کتانچی اندیشه( )نظام ذوالفقاریان اندیشه( و )حساب )ثنارای(. رشیدصفری و )داتا( شیردل سیستم( )پارس انجمن دبیر زمان آن در ک ه هم صابری مهندس آق ای که هست خاطرم میکردند. شرکت جلس ات در بودند بعد و پروژه مح دوده تعریف برای مفصلی جلس ات بعضی شد. برگزار خروجیها تک تک بررسی و مرور کار هم کل در خورد. اصالحیه بار 4 ت ا خروجیها از طول 83 ماه آذر تا فروردین از نهای ی تائید تا ابت دا از کشید. بود اجزایی چه شامل 2 نماتن که بود این ب ود ش ده فاز این از که کلی تعری ف باشد نرمافزاری پروژههای اجرای استانداردهای شامل تحویلگیری ت ا قرارداد انعق اد از بعد مراح ل یعن ی هم شود تهیه باید که استانداردهایی از فهرستی پروژه که جلساتی در پروژه ابتدای در ما که بود اولیه طرح در کردیم. اصالح را لیست این داشتیم نظارتی کارگروه با کم پروژه اجرای حین در هم استانداردها از تا دو یکی استانداردهای بهعنوان نهایت در که آنچه ش د. زیاد و منتشر و بخشنامه شورا طرف از 84 س ال در نماتن- 2 طرح مثل مواردی بود. اس تاندارد قالب 9 ش امل شد طرح پیکربندی ط رح کیفیت طرح پروژه مدیری ت و قالب شامل هم اس تاندارد هر قبیل. این از و نظارت از بود. مطالب تهیه برای الزم راهنماییهای ش امل هم داشت. وجود استانداردها همه در هم نمونه یک جمله و مراجع چه مبن ای بر را اس تانداردها این کردید تهیه منابعی تدوین در که کردیم توافق ما کار ابتدای در ببینی د اینکه اول کنیم. رعایت را اص ل چند اس تانداردها این حوزه در که جهانی اس تانداردهای با اس تانداردها این یا IEEE اس تانداردهای مث ل دارند وجود نرماف زار دوم باش ند. داش ته س ازگاری و مطابقت ISO/IEC نداش ته خاص متدولوژی ی ک ب ه وابس تگی اینکه کوچک از اعم پروژهها همه برای اینکه س وم باش ند. اینکه چهارم و باشند داشته کاربرد متوس ط و بزرگ و الزام باشند. داش ته تطابق هم کشور داخلی ش رایط با کار خیلی عمل در اصل چهار ای ن همزمان رعایت به با میخواس تیم فقط اگر مثال بطور میکرد. مش کل را چند ترجمه کار باش د سازگار جهانی اس تانداردهای یکی میتوانستیم اگر یا نبود مش کل چندان استاندارد قرار مبنا را CDM یا RUP مثل مطرح متدول وژی از مورد در جامعی و خوب مستندات که میدانید بدهیم ار همانها میش د که دارد وج ود متدولوژیها ای ن اصول آن میخواس تیم اینکه بهدلیل اما کنی م. ترجمه و الگوبرداری به صرف ا نمیتوانس تیم کنیم رعایت را بعضی مورد در کنی م. اکتفا خارجی مناب ع از ترجم ه خارجی نمونه هی چ اصولی بطور هم اس تانداردها از هر تدوین برای بنابرای ن نظارت طرح مثل نداش تیم

4 گفت مهر 90 و شهریور. ششم و پنجم شماره. نهم سال 42 مقایسه را دسترس در مراجع و منابع همه اول استاندارد به را خودمان پیشنهادی مطالب فهرست بعد میکردیم فهرست این اینکه از بعد و میکردیم ارایه نظارت کمیته نهایی متن میش د نهایی آمد رفتو چندبار با مطالب هم استانداردها همه انتهای میکردیم. تهیه را استاندارد mapping بهاصطالح یا تطابق که گذاش تیم جدولی نشان مرتبط نمونههای و استانداردها به را استاندارد آن IEEE ISO/ اس تانداردهای از کلی بهط ور میداد. کردیم. استفاده CDM و RUP الگوهای و IEC نماتن 3 فاز به میرس یم ترتیب بهاین خوب است درست شد. اجرا 85 سال در گویا که از بعد اس ت. متف اوت حدی ت ا 3 ف از داس تان ایده این ش د داده تحویل 2 فاز خروجیه ای اینک ه بهجای ک ه گرفت ش کل انجمن نرماف زار کمیت ه در ش ود مطرح نیازی مقطعی بهصورت هرازگاهی آنک ه بخش ی خاص نیاز آن برای اینکه دنب ال برویم م ا و برای یکبار کنیم تهی ه را نرمافزاری اس تانداردهای از پس این از که دربیاوریم کار برای جامعی طرح همیشه گذاشتیم هم را اسمش باشد. بعد فازهای راهنمای نقشه پیوستگیاش اینکه برای منتها نرمافزار«. مهندسی»نظام را»نماتن«عن وان همان ش ود حفظ قبل فازه ای با پیشنهاد 84 سال اواسط که شد این داشتیم. نگه برایش دبیرخانه ب رای و کردیم تهیه را نماتن 3 ف از اجرای ی فرستادیم. شورا ش ده تهیه که اولیه خدمات ش رح اصل در البت ه جامع طرح تهی ه اول ب ود: مرحله چهار ش امل ب ود یک پیادهسازی و طراحی دوم نرمافزار مهندس ی نظام یعنی نماتن اس ناد برای تغیی رات مدیریت نرماف زار و نظرات بتوانند کنن دگان اس تفاده که وب پایگاه یک اسناد این تغییرات و کنند مطرح را خودش ان سواالت نتایج اصالح و بازنگری سوم برس د آنها اطالع به هم برگزاری یعنی اطالعرس انی چهارم و 2 و 1 فازه ای با بیشتر هدف جامعه اینکه برای... و کارگاه و س مینار موظف شورا دبیرخانه موقع همان شوند. آشنا طرح این که مناقصات برگزاری قانون از ماده دو برای بود ش ده کنم فکر بنویسد. اجرایی آییننامه بود ابالغش ده تازه این اجرایی آییننامه بود قرار که قان ون 27 و 12 مواد کند. تهیه شورا را انفورماتیکی پروژههای حوزه در مواد به س پهری دکتر طرف از هم تقاضا ای ن بههرح ال شد. ارایه انجمن در شد انجام که رفتوبرگشتی با مجموع بطور جامع طرح تدوین هم ان فقط نماتن 3 فاز ق رارداد مرداد در ما را فاز این قرارداد باقیماند. مهندسی نظام ماه 6 هم پروژه کل بستیم. ش ورا دبیرخانه با 84 ماه نیمه هم را پروژه پایانی گزارش بود. شده پیش-بینی فرستادیم. شورا برای 84 اسفندماه بحث داشت فاز این در نقشی چه انجمن شد دنبال هم فاز این مورد در نظارت این افتاد 3 ف از ش روع با همزمان ک ه اتفاق ی رایانهای صنفی نظ ام س ازمان فاصله این در که بود اولین اساسنامه تصویب از بعد یعنی ش د. تش کیل برگزار 84 س ال اواس ط تهران س ازمان انتخاب ات ساختار انتقال صرف هم س ال دوم نیمه کل و ش د مشغول ما که دورهای در یعنی شد. سازمان به انجمن و تاسیس دوران عمال س ازمان بودیم پروژه اجرای مه انجمن نرمافزار کمیته میگذراند. را ش کلگیری صنفی نظام سازمان نرمافزار کمیسیون به ش د تبدیل بودند. ش ده اضافه آن به هم جدید اعضای بعضی و مهندس آقای بهعهده هم نرمافزار کمیسیون ریاس ت کمیس یون دوره این در حال بههر بود. خوانس اری از بعد تازه بپ ردازد. پروژه به که نکرد پیدا فرص ت فروردین در کنم فکر که بود کمیسیون کار به شروع نهایی گزارش ارایه از بعد یکماه یعنی 85 س ال ماه پروژه بر نظارت برای کارگروهی کمیس یون پروژه داد. تشکیل قبلی اعضای همان کارگ روه این اعضای بودند کارگروه ترکیب در اعضا از بعضی کامل بطور نه آقای و داننده خانم س رکار مثل بودند ش ده حفظ بودند شده اضافه جدید هم بعضی یوسفیان مهندس یا سیس تم همکاران از فوالدی مهن دس آقای مث ل نرمافزار کمیسیون اعضای از که زنگنه مهندس آقای بهعهده کارگروه مس وولیت بازهم بههرحال بودند. مفصل خیلی کارگروه ب ود. یوس فیان مهندس آقای حدود میکنم فکر کرد. مرور را پروژه پایانی گزارش خارجی سازمانهای مورد در بر منطبق صددرصد که نظامی الگوبرداری قابل و ما نیازهای فهرستی اما نکردیم. پیدا باشد سازمانها همه از کردیم درست یک در حداقل که انجمنهایی و مورد نظام با مولفه یک یا مورد اشتراک و مشابهت ما نظر شامل فهرست این داشتند. سازمانبينالمللي 12 حدود میشد

5 گفت وگو سال نهم. شماره پنجم و ششم. شهریور و مهر صنعت نرمافزار سه بعد دارد: تولید مصرف و مبادله در طرح جامع نظام مهندسی نرمافزار ما وجه مبادله را هدفگذاری کردیم یعنی آنجایی که محصوالت نرمافزاری بین تولیدکننده و مصرفکننده مبادله میشود. یعنی قراردادها یا خریدهای نرمافزاری 18 جلس ه برگزار شد و ما هم گزارش را 8 بار اصالح کردیم تا در نهایت شهریور ماه 85 گزارش مورد تایید کارگروه قرار گرفت. در م ورد روش اجرای ای ن فاز هم توضیح میفرمایید ه دف ف از 3 طراحی ی ک نظام جامع مهندس ی نرماف زار برای کش ور بود. ما برای اج رای پروژه کار مطالعات ی مفصل و جامعی انجام دادی م. به این معنی ک ه اول همه کارهایی را که در س ال اخیر در زمین ه صنع ت نرمافزار در کش ور انجام ش ده بود را جم ع آوری و خالصه کردیم. یعن ی همه کارهایی که در ش ورا و انجمن و جاهای دیگر مثل وزارت صنایع و... انجام ش ده ب ود. یک کتابخانه مفصل از س وابق مطالعاتی در این زمینه درس ت شد که خود این سوابق چیز ارزش مندی ش د. دوم اینکه نظامهای مشابه را در ایران و جهان شناس ایی و مطالع ه کردیم. در داخل ما همه اس ناد نظام مهندسی ساختمان نظام پزشکی نظام کشاورزی و چند نمونه دیگر را بررسی کردیم. در مورد نمونههای خارجی چطور در م ورد س ازمانهای خارج ی م ا نظام ی که صددرص د منطبق ب ر نیازهای ما و قاب ل الگوبرداری باش د پیدا نکردیم. اما فهرس تی درست کردیم از همه سازمانها و انجمنهایی که حداقل در یک مورد یا یک مولفه با نظام مورد نظر ما مش ابهت و اشتراک داشتند. این فهرست شامل حدود 12 سازمانبينالمللي میشد. بع د با یک فرمت واح د اطالعات این س ازمانها را استخراج و خالصه کردیم. چقدر توانس تید از اطالعات این سازمانها استفاده کنید ببینید برای اینکه نظامی وجود نداشت که ما بطور دقیق از آن الگوبرداری کنیم چه نظامهای داخلی و چه سازمانهای خارجی ما مجبور بودیم برگردیم و ببینیم ذینفعان ی ا به اصط الح stakeholder های چنین نظام ی چه انتظارات و نیازهای ی از آن دارند. بنابراین با یک تعریف اولیه از نظام مهندس ی نرمافزار ش روع کردیم و فهرس تی درست کردیم از انواع ذینفعان این نظام. در کل 6 دسته از ذینفعان را شناسایی کردیم مثل تولیدکنن دگان مصرفکنندگان نی روی کار و... بعد تعیی ن کردیم هر ذینفع در هر مرحل ه از فرآیند تولید و مبادل ه و مصرف محصوالت نرمافزاری چه نیازهایی دارد. چیزی حدود 80 نیاز در این مرحله شناسایی شد. بعد عناصر و اجزایی برای نظام طراحی کردیم که همه این نیازها را برآورده کند. به این ترتیب به یک معماری برای نظام مهندس ی نرمافزار رسیدیم که شامل 9 مولفه اصلی و 26 مولفه فرعی بود. در نهایت با توجه به وضع موجود و وضع مطلوب ه ر مولفه تعدادی پ روژه تعریف کردیم که باید در 7 فاز اجرا میشدند البته با احتساب 3 فازی که از نماتن اجرا شده است. میتوانید این اجزا را تشریح کنید البته جزییات نتایج مفصل است و چون در دسترس عموم هم قرار گرفته نیازی نیس ت اینجا همه جزییات را تکرار کنم. اما بهطور خالصه نظام مهندسی نرمافزار باید شامل این اجزا باشد: اول مولف های ب رای اس تانداردگذاری و تدوی ن مق ررات ک ه ما اس م آن را گذاش ته بودی م»تدوین معیاره ا«البت ه خود ای ن مولفه اج زای فرعی دارد. بهعن وان مثال همه آنچه در فازه ای اول و دوم انجام شده زیر این مولفه قرار میگیرد. دوم مولفهای برای شناس ایی و تشخیص صالحیت و رتبهبندی میدانید که االن هم شورا دارد تشخیص- صالحی ت و رتبهبندی ش رکتها را انج ام میدهد. اما پیش نهاد ما این بود که ای ن فرآیند برای همه بازیگران صنعت اعم از تامینکنندگان یا همان شرکتها کارفرماها محصوالت و نیروی کار هم انجام شود. س ومین مولف ه بحث ارجاع کار اس ت ی ا همان مناقصات نرمافزاری در این حوزه هم س ازوکارهایی وجود دارد که خیلی ناقص است و باید تکمیل شود. مولف ه چهارم ک ه مکمل مولفه ارجاع کار اس ت بحث کنترل ظرفیت اس ت که آن هم اخیرا مورد توجه قرار گرفته. البته در مورد اینکه آیا بطور اساس ی نیازی به کنترل ظرفیت هس ت یا ن ه آرا و عقاید متفاوت و متض ادی وجود دارد. خود من از کس انی هس تم که اعتقادی به کنترل ظرفیت بهصورت کامال متمرکز ندارم

6 گفت وگو 44 سال نهم. شماره پنجم و ششم. شهریور و مهر 90 و فکر میکنم معایب آن از منافع آن بیش تر است. ولی بههرحال این مولفه هم در معماری نظام مهندسی نرم- افزار پیشبینی شده است. مولفه پنجم ارزیابی اس ت که به مرحله اجرا و پس از اج رای پروژهها برمیگردد. همینطور مولفه شش م یعن ی داوری ک ه به بحث اختالف ات در حین اجرای پروژهها برمیگردد. مولفه هفتم اطالعرس انی و مدیری ت دانش نظام اس ت که به همه حوزههای باال مربوط میش ود. یک مولفه هش تم هم وجود دارد که بحث اخالق حرفهای در مهندسی نرمافزار است. نهایتا یک مولفه نهم هم پیشبینی ش ده اس ت که همان مدیریت نظام مهندسی نرمافزار است یا بهعبارتی که معروفتر است بحث متولیگری نظام. در م ورد ای ن مولفهها در ط رح جامع چه پیشنهادهایی ارایه شده است محدوده کار ما این بود که این مولفهها و ارتباطات اینه ا را با همدیگر شناس ایی کنی م یعنی به اصطالح معماری نظام مهندس ی نرمافزار را بعد هم با توجه به وضعیتی که در حال حاضر در این حوزهها وجود دارد و وضعیت مطلوبی که باید داش ته باش ند پروژهها یا اقدامات الزم را پیش نهاد دهیم. به اعتقاد من آن چیزی ک ه در ط رح جامع نظام مهندس ی نرماف زار یا همان نماتن- 3 آمده نقش ه راهی اس ت که هر کسی بخواهد وضعیت صنعت نرمافزار کش ور را سروسامانی بدهد باید آن را دنبال کند. یعنی ش ما میفرمایید همه مشکالت صنعت نرمافزار کشور با اجرای این طرح حل میشود خیر منظورم این نبود. ببینید صنعت نرمافزار س ه بعد دارد: تولی د مصرف و مبادله در طرح جامع نظام مهندسی نرمافزار ما وجه مبادله را هدفگذاری کردیم یعن ی آنجایی که محصوالت نرمافزاری بین تولیدکننده و مصرفکنن ده مبادل ه میش ود. یعن ی قراردادها یا خریده ای نرماف زاری. بنابراین در م ورد دو وجه یا دو بعد دیگر هیچ راهحلی ارایه نش ده اس ت. خیلی از مش کالتی که در مورد صنعت نرمافزار مطرح میشود مثل خیلی از خواس تههای صنفی مش کالتی است که بط ور مثال در بعد تولید وجود دارد یعنی مش کالت داخلی ش رکتهای نرمافزاری اس ت. اما دیدگاه ما این بود که با س اماندهی مبادله خیلی از مش کالت دیگر در دو بعد دیگر صنعت هم حل میش ود یا حداقل راه برای حل آنها باز میش ود. نکته در اینجاست که آنچه در نماتن- 3 ارایه شده جامعترین و دقیقترین راهحلی است که تا امروز برای ساماندهی بازار صنعت نرمافزار ارایه شده است. ام ا نماتن- 3 برخالف دو فاز قبلی هیچوقت ابالغ نشد ماهیت خروجی فاز 3 با دو فاز 1 و 2 فرق میکرد. خروجی فازهای 1 و 2 استانداردها یا دستورالعملهایی بود که باید توس ط کارفرماها یا تولیدکنندگان نرمافزار اجرا میش د بنابراین الزم بود که بطور رس می ابالغ ش ود. اما خروجی ف از 3 طرح جامع نظام مهندس ی نرماف زار کش ور اس ت یعن ی مخاط ب اصل ی آن دس تگاههای متولی و کسانی است که باید این طرح را اجرایی کنند. نیازی به ابالغ این طرح نبود. حداقل نیاز به اطالعرسانی نداشت متن گزارش نهایی پروژه از همان سال 85 هم روی س ایت ش ورا و هم روی سایت س ازمان نظام صنفی منتش ر شد و از همان موقع در دسترس همه بوده البته قبول دارم که در اطالعرس انی آن کوتاهی شده است و جامعه بهاندازه دو فاز قبلی از نتایج آن اطالع ندارند. چرا نتایج فاز 3 به این سرنوشت دچار شد اشکال از کجا بود درس ت همزمان ب ا ارایه و تائید طرح دبیر ش ورا تغیی ر کرد یعن ی آقای دکتر محمودی ب ه جای آقای دکتر سپهری دبیر شورا ش دند. ایشان ایدههای زیادی برای تغییر و تحول در بازار نرمافزار داش ت و در ابتدا جلس ات زیادی هم با س ازمان برگزار ش د. ما هم از طرف کمیس یون نرمافزار چندین بار نتایج نماتن- 3 را برای ایش ان دمو کردی م و فکر کنم قانع ش ده بودند که برای اج رای فازهای بعدی اق دام عملی کنند اما متاس فانه درس ت زمانی که قرار بود کارهای اجرایی شروع ش ود قضیه انحالل ش ورای عالی انفورماتیک بسیاری از مشکالتی که در مورد صنعت نرمافزار مطرح میشود مثل خیلی از خواستههای صنفی مشکالتی است که بطور مثال در بعد تولید وجود دارد یعنی مشکالت داخلی شرکتهای نرمافزاری است خروجی فاز 3 طرح جامع نظام مهندسی نرمافزار کشور است یعنی مخاطب اصلی آن دستگاههای متولی و کسانی است که باید این طرح را اجرایی کنند

7 گفت 45 مهر 90 و شهریور. ششم و پنجم شماره. نهم سال شده ارایه نماتن- 3 در آنچه دقیقترین و جامعترین امروز تا که است راهحلی صنعت بازار ساماندهی برای است شده ارایه نرمافزار مدتی از ب د ش د. تعطیل مدتی کاره ا و آم د پی ش بردند تشریف ش ورا از محمودی دکتر آقای بالتکلیفی ترجیح شورا دبیرخانه بعدی سرپرستان هم آن از بعد و روتین و عادی کارهای وظای ف چارچوب در دادهاند از س ازمان نرمافزار کمیس یون در ما البته کنند. فعالیت کنیم زنده دوباره را موضوع کردهایم س عی فرصتی هر است. نشده میسر که بهحال تا خوب اما نداشت عمومی مخاطب نماتن- 3 میفرمایید حدود االن چطور 2 و 1 فازهای م ورد در اما میگذرد. نماتن 2 و 1 فازهای ابالغ از س ال 5 چطور را اس تانداردها این موفقیت میزان ش ما میکنید ارزیابی بازار مورد در جامعی و دقیق اطالعات ما متاس فانه بکنیم. دقیقی قضاوت م ورد این در بتوانیم که نداری م همیشه هم نرمافزار کمیسیون در ما پیشنهادهای از یکی برای مناسبی سازوکار بتوانیم شورا کمک با که بوده این را نتایج و کنیم پی اده جامعه و بازار از فیدبک گرفت ن شخصی بطور آنچه اما کنیم. اصالح مس تمر بهصورت اس ت این بگویم میتوانم خودم تجارب ات کای به و بازار روی را خودشان مثبت تاثیر اس تانداردها این که نزدیک و دور از ناظر و مشاور بهعنوان من گذاشتهاند. هستم کش ور نرمافزاری پروژههای از خیلی جریان در بین تمایز حداق ل دیگر کارفرماها االن ک ه میبین م و یا RFP تهیه ضرورت یا کار ارجاع و مش اوره مراحل که چیزی میکنند. رعایت را قبی ل این از موضوعات ی قالبها از بعضی از نداش ت. عمومیت نماتن- 1 از قبل پروپوزال RFP قالب مثل شده زیادی استفاده عمال هم قالبها این از کارفرماها از بعضی که بگذریم قرارداد. یا هم مقدار همین اما میکنند. استفاده مکانیکی بهصورت دستاورد میش ود رعایت پروژهها در حداقلی یک که خروجیهای ماهیت نماتن- 2 مورد در اس ت. بزرگی میبرد بیشتری زمان آنها افتادن جا که اس ت طوری آن میشود. استفاده دارد عمال هم آنها اما طرح این موفقیت ارزیاب ی ب رای ما ش اخص اگر اس تانداردها و قالبها این از عموم ی اس تفاده میزان اینطور اینکه اول کنی م: توجه نکته س ه به باید باش د اس ت زمان نیازمند بنش یند ثمر به اینکه برای حرکتها حل بخش نامه یک ابالغ بهمحض که نیس ت کاری و نماتن نتایج از ک ه هم مقدار همی ن اینکه دوم ش ود. متمرکزی پیگیری و فشار بدون عمال میش ود استفاده است. شده استقبال داوطلبانه بهصورت واقع در و بوده بهخصوص استانداردها این که است این نکته سومین متاس فانه که داش ته اصالح و تغییر به نیاز 1 فاز نتایج بعضی جزئی مغایرت دلیل بههمین نشده. انجام هم آن خودش هم جاری مق ررات با نماتن- 1 بخشه ای از است. شده آن شدن همهگیر برای مانعی توضیح بیش تر مورد این در مغایرت ی چه میدهید چند و شد ابالغ 83 سال اواخر در نماتن- 1 ببینید ابالغ مناقصات برگزاری قانون 83 ماه اسفند در بعد ماه آییننامههای تا کش ید طول س ال دو یکی البته ش د. این ابالغ با اما ش د ابالغ و تصویب قانون این اجرایی هب مربوط که نماتن- 1 بخشهای از بعضی آییننامهه ا تغییر باید است نرمافزاری پروژههای کار ارجاع روش قانون با مغایرتهایی جزییات از بعضی در چون کن د دارد. آن آییننامههای و نش ده مغایرتها این رفع برای اقدامی هیچ است را کاری محم ودی دکتر آق ای 86 س ال در چرا خروجیهای اصالح و بازنگ ری برای کردند تعری ف مناقصات. قانون با تطبی ق برای بهخصوص نماتن- 1 ایشان و شد ارجاع اعالیی مهندس آقای به هم کار این بعد کردند. تهیه را اصالحشده اس تانداردهای متن هم سازمان نرمافزار کمیسیون به اظهارنظر برای متنها این این بررس ی برای کارگروهی هم ما ش د. ارجاع تهران آقایان و داننده خانم و بنده که دادیم تشکیل اصالحات جلسه سه دو بودیم. آن عضو زنگنه و شیردل یوسفیان و دادیم انجام اصالحش ده متنهای روی فش رده کار ارسال ش ورا برای که کردیم تهیه هم مفصلی اظهارنظر شورا انحالل قضیه همان با شد همزمان متاس فانه شد. از خبری دیگر هم آن از بع د کارها. موقت تعطیل ی و نشد. اصالحات این چند از بعد نمات ن اجرای چرا ش ما بهنظر اصالح هم قبلی فازهای حتی و شد متوقف سال

8 گفت مهر 90 و شهریور. ششم و پنجم شماره. نهم سال 46 است نشده در میبینیم برمیگردی م عقب به که وقتی ببینی د که ش د اجرا نماتن از فاز 3 س اله س ه دو فاصله یک گذاش ته نرمافزار بازار روی س ازندهای و مثبت تاثی ر میکنیم تحلیل وقتی نکرد. پیدا ادامه اینکار اما اس ت. همدیگر با دوره آن در عوام ل از مجموعهای میبینیم من بهنظر نکرد. پیدا ادامه آن از بعد که بود شده ترکیب باید عامل سه برسد نتیجه به حرکتها اینگونه اینکه برای اول باشند. داش ته وجود هم با هماهنگی در و همزمان سمت هم و عرضه س مت هم که فعال و پررونق بازار می- نو کارهای دنبال و درمیآورد جوشش به را تقاضا بازار کسادی شرایط در که اس ت این واقعیت فرستد. استقبال حرکتها طور این از کسی داشت انتظار نمیشود متولی دستگاههای و دولت اعتقاد و عزم دوم عامل کند. مشارکت هم سوم بایستند. قضیه پش ت باید که است اجرایی و فنی توان که اس ت خصوصی بخش و صنف همدیگر با عامل س ه این تکفا زم ان در دارد. را الزم اطالعرسانی عالی شورای طرف یک از بود. شده ترکیب آقای تیم خالصه و برنامه سازمان در 13 تبصره ستاد و برای متمرکزی بودجه هم که بودند جهانگ رد مهندس هم و بودند ک رده تامی ن اطالعات فن اوری توس عه که میکردند ترغیب و تش ویق را دولتی س ازمانهای نظارت یک کنند. تعریف جدید و توسعهای پروژههای بازار رفتهرفته که میگرفت ش کل داشت هم حداقلی دیگر طرف از میک رد. واقعیتر داش ت را کاره ا و دکتر آقای شخص و انفورماتیک شورایعالی دبیرخانه به و داشتند تکفا با خوبی هماهنگی که بودند س پهری پش تیبانی داش تند. اعتقاد هم جدید کار ارایه و انج ام که میشدند س ازمان رییس طرف از هم خوبی نس بتا هم س وم عامل ش د. بخش نامهها همان ابالغ به منجر ش رکتهای انجمن طرف از زمان آن در که بود صن ف هم ضلع سه این روابط میش د. نمایندگی انفورماتیکی میبردند. پیش هماهنگ را کاره ا و بود خوب هم ب ا س ه این وقت هیچ دیگر آمد پیش که تغییراتی از بع د از قبل هم میزنم. مثال نشد هماهنگ همدیگر با عامل شده انجام دولت توسط حرکتهایی بعدش هم و نماتن چون اما صنعت و بازار س ازماندهی برای ش د و بود در نرسید. نتیجهای به نداشت را صنف جدی مشارکت وزارت 87 تا 86 س الهای در یعنی نهم دول ت دوره طرح که بود این دنبال ارتباطات و اطالع ات فناوری فکر دربیاورد. را اطالعات فناوری مهندسی نظام جامع شد تهیه چیزهایی هم جداگانه تیم دو با حداقل میکنم صنفی نظام سازمان مش ارکت به جدی اعتقاد چون اما به کدام هیچ بود تعارض و تقابل فضا فضا و نداشتند میرسد ساده بهنظر کار مفهوم ببینید نرسید. نتیجهای س طحی حتم بطور باید میش وید اجرا وارد وقتی اما داش ته را دولت و صنف ارتباط و صنفی مش ارکت از نظارت برای انجمن که را جمعی آن بطورمثال باش ید. تقریبی بطور و بود کرده جمع 3 و 2 نمات ن هدایت و بودند نرمافزاری س ابقهدار و معتبر ش رکتهای از همه از کند. جمع نمیتوانس ت تنهایی به دولتی نهاد هی چ جاهایی محوریت و حمایت یعنی هست هم طرف آن و کسبوکار شرایط درنهایت است. الزم هم شورا مثل ما گذشته ساله چند در اس ت. ضروری هم بازار رونق نداشتهایم. هم کنار را عوامل این چیست نماتن آینده از شما پیشبینی که تقابلی فضای آن اخیر س اله دو یکی در خوب به نسبت هم شورا موقعیت شده رقیقتر حدی تا گفتم تمایل اخیرا شده. بهتر بود ش ده دچارش که تزلزلی آن بهخصوص و دولت بدنه در هم صن ف با همکاری به همین نمونه بهعنوان ش ده. بیش تر ش ورا دبیرخانه در ارجاع س ازمان به که ش رکتها رتبهبندی در تجدیدنظر امیدوارم که اس ت خوبی نشانههای اینها اس ت. شده هم س ازمان خود البته ش ود. تقویت و کند پیدا ادام ه شود بهتر و بیشتر سازمانیاش انس جام و مالی بنیه اگر لمع ش روعکننده و محور بهعنوان میتوان د بهنظ رم که همانطور متولی. سازمانهای هماهنگی با البته کند بازار وضعیت به س امانی بخواهد که نهادی هر گفت م نظام جامع طرح در که را مس یری است ناگزیر بدهد است ممکن کند. دنبال ش ده ترسیم نرمافزار مهندسی داش ته اصالح و تجدیدنظر به نیاز طرح این جزیی ات منتظریم هنوز ما و است معتبر هنوز کلیاتش اما باش د فازهای و بش کند ش ده دچار آن به که وقفهای این که شود. اجرایی هم بعدی ارزیابی برای ما شاخص اگر استفاده میزان طرح موفقیت و قالبها این از عمومی سه به باید باشد استانداردها اینکه اول کنیم: توجه نکته به اینکه برای حرکتها اینطور است زمان نیازمند بنشیند ثمر بهمحض که نیست کاری و شود. حل بخشنامه یک ابالغ از که هم مقدار همین اینکه دوم میشود استفاده نماتن نتایج پیگیری و فشار بدون عمال واقع در و بوده متمرکزی استقبال داوطلبانه بهصورت این نکته سومین است. شده استانداردها این که است نیاز 1 فاز نتایج بهخصوص که داشته اصالح و تغییر به نشده انجام هم آن متاسفانه است